Zawoja - baza noclegowa, portal internetowy
NoclegiwZawoi.pl
Gmina Zawoja
Gminę Zawoja tworzą dwie wsie: Zawoja i Skawica, położone w Beskidzie Żywieckim, w dolinie rzeki Skawicy (lewy dopływ Skawy), u północnych podnóży masywu Babiej Góry (1725 m npm) i pomiędzy Pasmem Jałowieckim na północnym zachodzie, a Pasmem Polic na południowym wschodzie.
Zbocza wzniesień otaczających wsie do znacznej wysokości zajmują pola uprawne, wyżej lasy, zaś w partii grzbietowej dawne polany wypasowe, dzisiaj już opuszczone i powoli zarastające lasem, np. Hala Mędralowa, Kamińskiego i Trzebuńska w Paśmie Jałowieckim, Hala Czarnego na zboczach Babiej Góry, polana Broski i już niemal całkowicie zalesiona Hala Śmietanowa w Paśmie Policy.
Geologicznie, obszar ten, należący do Karpat Zewnętrznych, zbudowany jest ze skał fliszowych. Występują tu różne rodzaje i klasy gleb; przeważają klasy średnie i niskie. Klimat charakteryzuje się częstymi zmianami: dni pogodne to tylko około 20% roku, wiatry wieją najczęściej z północnego zachodu i zachodu, pojawia się także wiatr halny.
Grzbietem Babiej Góry i zachodnim odcinkiem Pasma Polic biegnie europejski dział wód, który oddziela zlewisko Bałtyku od zlewiska Morza Czarnego.
W masywie Babiej Góry występuje klasyczny układ piętrowy roślin. W lasach otaczających Zawoję i Skawicę rosną jodły, świerki, jawory, klony, modrzewie, jarzębiny, w poszyciu głównie maliny, jeżyny, bez czarny i koralowy. Niżej rosną brzozy i świerki.
W okolicach wsi żyje sporo przedstawicieli fauny: dziki, jelenie, sarny, zające, wiewiórki, a także drapieżniki: lisy, tchórze, łasice, kuny leśne. Sporadycznie pojawiają się rysie, a nawet niedźwiedzie i wilki, niegdyś stali mieszkańcy tutejszych lasów. Wśród ptaków spotkać można dzięcioły, drozdy, sikory, mysikróliki, sojki, a także ptaki drapieżne jak myszołowy, sowy i puszczyki. Występują też płazy i gady: jaszczurki, traszki, żaby oraz węże – głównie zaskrońce i żmije.
W 1954 roku na Babiej Górze został utworzony Babiogórski Park Narodowy, w 1977 roku włączony do sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO.
Od początku swego istnienia Skawica i Zawoja należały do starostwa lanckorońskiego, do dóbr makowskich. Po rozbiorach wraz z nimi stały się własnością skarbu austriackiego. W 1839 roku dobra te nabył hrabia Filip Saint - Genois d’Aneancourt, którego syn Maurycy odsprzedał je w 1878 roku właścicielowi dóbr żywieckich Albrechtowi Habsburgowi. Jego spadkobierca zagrożony konfiskatą dóbr po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przekazał je w 1924 roku Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie.
Obszar gminy zamieszkują Górale Babiogórscy nazywani też Babiogórcami – grupa etnograficzna zajmująca obecnie obszar w dolinie rzeki Skawicy i jej dopływów. Pierwszymi przybyszami byli głównie tzw. ludzie luźni, wolni łowcy, smolarze, często chłopi zbiegli z okolicznych dóbr. Planową akcję osadniczą prowadziło tutaj także starostwo lanckorońskie – administrator tego terenu. Ta bardzo zróżnicowana społeczność, charakterystyczna dla terenów przygranicznych, została na przełomie XVI i XVII wieku zdominowana przez najsilniejszą falę osadniczą – wołoską, która wywarła ogromny wpływ na całą kulturę Babiogórców.
Jeszcze w XIX stuleciu podstawą tutejszej gospodarki było pasterstwo, w mniejszym stopniu rolnictwo. Owce i bydło wypasano na okolicznych polanach w Paśmie Policy, Jałowca, Babiej Góry. Uprawiano głównie owies, ziemniaki, u schyłku XIX wieku zaczęło pojawiać się żyto, jęczmień, kapusta i groch. Dodatkowym źródłem utrzymania miejscowej ludności była praca w lesie oraz w miejscowych zakładach przemysłowych.
Zwarta zabudowa wsi dominuje w dolinach potoków, natomiast na zboczach rozrzucone są liczne przysiółki. Domy drewniane, budowane na zrąb, kryte były pierwotnie dachem czterospadowym, później dwuspadowym, gontowym. Najpowszechniej występowały zagrody jednobudynkowe; po jednej stronie umieszczonej centralnie sieni (lub tzw. boiska – rodzaj stodoły) znajdowała się część mieszkalna, po drugiej gospodarcza. Charakterystyczne były też domy dwurodzinne, tzw. domy na dwa końce, mieszczące pod jednym dachem dwa oddzielne mieszkania, każde złożone z części gospodarczej i mieszkalnej. Typowe dla tutejszego budownictwa były wolno stojące piwnice, budowane przy wykorzystaniu naturalnych nierówności terenu, małe młyny i tartaki. W budownictwie sakralnym uwagę zwracają liczne kapliczki przydrożne. Ciekawostkę stanowią dzwonnice loretańskie na płanetniki (demony niosące chmury gradowe i burzowe). Jedna z nich znajduje się w Zawoi Czatoży, inna w Zawoi Gołyni.
Dzisiaj na terenie gminy zachowały się tylko nieliczne przykłady tradycyjnego budownictwa, część z nich zgromadzono w niewielkim skansenie w Zawoi Markowej.
Tutejszy strój ludowy już w początkach XX stulecia prawie zupełnie wyszedł z użycia. Kobiety nosiły białe koszule z długimi rękawami, gorsety wełniane, głównie zielone, o skromnym zdobieniu w formie kwiatowej gałązki, tzw. lelui, najczęściej ciemne, spódnice z tzw. drukowanego płótna (granatowego w drobny, biały wzór), białe płócienne halki i haftowane zapaski. Mężatki jeszcze w drugiej połowie XIX wieku ubierały czepce nakryte barwną chustką. Na ramiona narzucały płócienne haftowane rańtuski, już w drugiej połowie XIX wieku wyparte przez jedwabne chustki z frędzlami, a zimą grube, wełniane. Na szyi nosiły korale. Mężczyźni ubierali białe płócienne koszule, białe sukienne spodnie, tzw. bukowe, zdobione małymi zielonymi parzenicami w formie trójlistnej plecionki i kolorowym haftem u dołu, przy rozcięciu nogawki. Na koszulę wkładano kaftan, najczęściej granatowy, z metalowymi guzikami, na wierzch zaś długą do kolan gunię, brązową, zdobioną przy krawędzi przodów i na kołnierzu haftowanym pasem. Nakryciem głowy był filcowy kapelusz z szerokim, podgiętym do góry rondem, zimą czapka z baraniej skóry. Pasy noszono szerokie na kilkanaście centymetrów, tzw. opaski, identyczne jak na Podhalu. Jeszcze do początków XX wieku używano kierpców, ubieranych na sukienną onucę lub wełnianą skarpetę.
Warto wspomnieć, że na terenie Zawoi i Skawicy, podobnie jak na obszarze całego Podkarpacia, między wiekiem XVI a XIX istniało zbójnictwo. Do zbójnickich towarzystw należeli tutejsi górale, liczne ich grupy działały na terenie wsi, szukały schronienia w lasach, wreszcie wędrowały tędy na bogatą Orawę.
Zapraszamy Państwa do wypoczynku w naszej gminie.
Źródło: zawoja.pl
- HOME
- REKLAMA
- KONTAKT
- POLITYKA PLIKÓW COOKIES
- ilość odwiedzin: 781258, dzisiaj: 612